Μεξικό

Επεξεργασία συνδέσμων
Ασό Βικιπαίδεια
Keeptidy ask.png

Η σελίδα αυτή είναι υποψήφια για γρήγορη διαγραφή. Η αιτία που δόθηκε είναι not written in pontic

Αν διαφωνείτε για την διαγραφή της, εξηγήστε τους λόγους στην σελίδα συζήτησής της. Αν πιστεύετε ότι μπορείτε να διορθώσετε την σελίδα ώστε να μην διαγραφεί μπορείτε να αφαιρέσετε αυτή την σημείωση, αλλά όχι αν έχετε δημιουργήσει την σελίδα ο ίδιος.

Διαχειριστές - Θυμηθείτε να ελέγξετε αν κάτι οδηγεί εδώ και το ιστορικό της σελίδας πριν τη διαγραφή.

Το Μεξικό (Ισπανικά: México ή Méjico[1]) είναι χώρα του νότιου τμήματος της Βόρειας Αμερικής. Το επίσημο όνομά της είναι Estados Unidos Mexicanos (Ηνωμένες Μεξικανικές Πολιτείες). Βρέχεται από τον Ειρηνικό και Ατλαντικό ωκεανό. Καταλαμβάνει το μεγαλύτερο τμήμα της Μεξικάνικης Χερσονήσου που ενώνει τη Βόρεια με τη Νότια Αμερική. Συνορεύει βόρεια με τις ΗΠΑ, νοτιοανατολικά με τη Γουατεμάλα και τη Μπελίζ. Έχει έκταση 1.964.375 τ.χλμ. και πληθυσμό 126.014.024 σύμφωνα με την απογραφή του 2020.[2] Πρωτεύουσα είναι η πόλη του Μεξικού. Άλλες πόλεις είναι: η Γουαδαλαχάρα, το Μοντερρέι, το Ακαπούλκο, το Μεξικάλι, η Τορρεόν, η Μέριδα, η Τιχουάνα, το Σαν Λουίς Ποτοσί, η Σιουδάδ Χουάρες κτλ. Επίσημη γλώσσα είναι η ισπανική, ενώ το μεγαλύτερο τμήμα του πληθυσμού έχει ασπαστεί το χριστιανικό ρωμαιοκαθολικό δόγμα. Νομισματική μονάδα είναι το πέσο. To Μεξικό είναι η πολυπληθέστερη ισπανόφωνη χώρα. Η χώρα διαιρείται σε 31 ομόσπονδες πολιτείες και μία ομοσπονδιακή περιοχή.

Ετυμολογία[άλλαξον | επεξεργασία κώδικα]

Μετά την ανεξαρτησία της Νέας Ισπανίας από την Ισπανία, αποφασίστηκε ότι η νέα χώρα θα πάρει το όνομά της από την πρωτεύουσά της, την Πόλη του Μεξικού, η οποία ιδρύθηκε το 1524 στη θέση της αρχαίας πρωτεύουσας των αυτοχθόνων Αζτέκων Μέξικο-Τενοτστιτλάν. Η ονομασία αυτή προέρχεται από τη γλώσσα Νάουατλ αλλά η σημασία της δεν είναι γνωστή. Η προέλευσή της εικάζεται ότι είναι η λέξη Μέξτλι ή Μεχίτλι, η οποία αποδίδεται ως ιερή ονομασία για το θεό του πολέμου και πατριάρχη των Αζτέκων, τον Ουιτζιλοπότστλι. Με βάση αυτή την προσέγγιση, η λέξη Μέξικο σημαίνει τον χώρο που ζει ο Μεχίτλι. Μια εναλλακτική υπόθεση αναφέρει ότι η λέξη Μεξικό σημαίνει «το μέρος του κέντρου της Σελήνης» ή «το μέρος του κέντρου της λίμνης της Σελήνης» αναφερόμενη στη λίμνη Τεξκόκο. Το όνομα της πόλης μεταφράστηκε στην ισπανική γλώσσα και με βάση τις ισπανικές φωνητικές αξίες ως «Μεξικό».

Η επίσημη ονομασία του κράτους άλλαξε μαζί με τη μορφή του πολιτεύματος. Σε δύο περιπτώσεις (1821-1823 και 1863-1867), η χώρα ήταν γνωστή ως «Μεξικανική Αυτοκρατορία» (Imperio Mexicano Ιμπέριο Μεχικάνο). Και οι τρεις συνταγματικές αναθεωρήσεις (1824, 1857 και 1917, η ισχύουσα) χρησιμοποίησαν την ονομασία «Ηνωμένες Πολιτείες του Μεξικού» (Estados Unidos Mexicanos Εστάδος Ουνίδος Μεχικάνος). Η ονομασία «Δημοκρατία του Μεξικού» είχε χρησιμοποιηθεί στη συνταγματική αναθεώρηση του 1836.

Ιστορία[άλλαξον | επεξεργασία κώδικα]

[[Αρχείο:El Castillo Stitch 2008 Edit 1.jpg|thumb|250px|Το Τσιτσέν Ιτζά.]] Τα παλαιότερα ανθρώπινα τέχνεργα που έχουν βρεθεί στο Μεξικό είναι πέτρινα εργαλεία που βρέθηκαν στην κοιλάδα του Μεξικού και κατασκευάστηκαν πριν περίπου 10.000 χρόνια.[3] Το Μεξικό είναι η περιοχή όπου εξημερώθηκε το καλαμπόκι, η ντομάτα και τα φασόλια, με αποτέλεσμα την μετατροπή των κοινωνιών κυνηγών-συλλεκτών σε μόνιμα αγροτικά χωριά περίπου το 5000 ΠΚΕ.[4] Ανάμεσα στους πρώτους σύνθετους πολιτισμούς που αναπτύχθηκαν στο Μεξικό ήταν οι Ολμέκοι, οι οποίοι άκμασαν στις ακτές του κόλπου το 1500 ΠΚΕ.[5]

Στην επακόλουθη προκλασική περίοδο, οι Μάγια και οι Ζαποτέκοι ανέπτυξαν περίτεχνα κέντρα στο Καλακμούλ και στο Μόντε Αλμπάν αντίστοιχα. Την ίδια περίοδο αναπτύσσονται τα πρώτα πραγματικά μεσοαμερικανικά συστήματα γραφής. Η γραπτή παράδοση έφτασε στη κορωνίδα της με την κλασσική ιερογλυφική γραφή των Μάγια.[6] Στο κεντρικό, η κλασσική περίοδος είδε την άνοδο του Τεοτιουακάν, μια στρατιωτική και εμπορική αυτοκρατορία της οποίας η πολιτική επιρροή έφτανε μέχρι τους Μάγια στο νότο. Το Τεοτιουακάν, με περισσότερους από 150.000 κατοίκους, έχει μερικές από τις μεγαλύτερες πυραμίδες στην προκολομβιακή Αμερική.[7] Μετά την πτώση του Τεοτιουακάν το 600 ΚΕ, αναδείχθηκαν άλλα κέντρα, όπως το Σοτσικάλκο.

Υπήρχαν δύο πολιτιστικά κέντρα πριν από την ισπανική κατοχή, ένα στο βορρά, των Τολτέκων και ένα στο νότο, των Μάγια. Τα δύο βασίλεια διατηρούσαν μεταξύ τους καλές σχέσεις. Το βασίλειο όμως των Τολτέκων καταστράφηκε από τις επιδρομές των διάφορων φυλών από το βορρά και από τις δικές του εσωτερικές αντιθέσεις, γύρω στο 12ο - 13ο αιώνα. Την ίδια εποχή εμφανίζεται και η φυλή των Αζτέκων, που ανήκαν στην ίδια φυλή με τους Τολτέκους.

Στα 1519 αποβιβάστηκε στο Μεξικό ο Ερνάν Κορτές με 500 κονκισταδόρ και αναζητώντας χρυσό, αποφάσισε να κατακτήσει την αυτοκρατορία των Αζτέκων.[8] Εκμεταλλευόμενος τις αντιθέσεις των φυλών, κατάκτησε για λογαριασμό της Ισπανίας το μεγαλύτερο μέρος του Μεξικού, προσηλυτίζοντας τους Μεξικανούς δια πυρός και σιδήρου και με την Ιερά Εξέταση στο χριστιανισμό. Ο Μοντεζούμα Β΄ προσπάθησε ανεπιτυχώς να τον σταματήσει προσφέροντάς του δώρα. Λίγο αργότερα ακολούθησε επιδημία ευλογιάς, την οποία μετέφεραν οι Ισπανοί και για την οποία οι Μεσοαμερικανικοί δεν είχαν ανοσία, αποδεκατίζοντάς τους.[9] Σύμφωνα με κάποια υποτυπώδη απογραφή που έγινε, ο πληθυσμός στα 1670 - 1690 δεν ξεπερνούσε το 1 εκατομμύριο περίπου από τα 8-9 που υπήρχαν πριν 100 χρόνια. Οι Ισπανοί ονόμασαν την περιοχή Νέα Ισπανία και έκτισαν την πόλη του Μεξικού στη θέση του Τενοτστιτλάν, πρωτεύουσας των Αζτέκων.

Το 1810 ένας μιγάς ιερέας, o Μιγκέλ Ιδάλγο ι Κοστίγια (Miguel Hidalgo y Costilla) κήρυξε την επανάσταση εναντίον των Ισπανών, αλλά τον συνέλαβαν και τον εκτέλεσαν τις 31 Ιουλίου 1811. Την ηγεσία ανέλαβε ο Χοσέ Μαρία Μορέλος καταλαμβάνοντας πόλεις κλειδιά. Μέχρι το 1820, η επανάσταση είχε καταπνιγεί, μέχρι που ο Αγουστίν δε Ιτουρμπίδε πήρε το μέρος του Βισέντε Γκερρέρο και τις 24 Αυγούστου 1821, ο τελευταίος Ισπανός διοικητής υπόγραψε το διάταγμα της ανεξαρτησίας του Μεξικού. Ο Ιτουρμπίδε αυτοανακυρήχθηκε αυτοκράτορας, αλλά μια εξέγερση εναντίον του το 1823 δημιούργησε τις Ηνωμένες Πολιτείες του Μεξικού. Πρώτος πρόεδρος ορίστηκε ο Γουαδελούπε Βικτόρια. Το 1829, ο Γκερρέρο κατήργησε τη δουλεία.

Το 1836, στην εξουσία ανέβηκε ο Αντόνιο Λόπες ντε Σάντα Άννα. Σε αντίδραση για την αναστολή του συντάγματος, παραμελημένες ακριτικές περιοχές αποσχίστηκαν, σχηματίζοντας τη Δημοκρατία του Τέξας, τη Δημοκρατία του Ρίο Γκράντε και τη Δημοκρατία του Γιουκατάν. Το Τέξας αργότερα εντάχθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες. Στη συνέχεια ακολούθησε Αμερικανομεξικανικός πόλεμος την περίοδο 1846-48, με την λήξη του οποίου το Μεξικό αναγκάστηκε να παραχωρήσει περίπου το ένα τρίτο των εδαφών του στις Ηνωμένες Πολιτείες, ανάμεσα στις οποίες ήταν η Άνω Καλιφόρνια και το Νέο Μεξικό. Οι Αμερικανοί αγόρασαν το 1854 τμήματα της σημερινής Αριζόνα και του Νέου Μεξικού.[10] Μετά την ανατροπή του Σάντα Άννα το 1857 ακολούθησε τριετής εμφύλιος πόλεμος ανάμεσα σε συντηρητικούς και φιλελεύθερους, ο οποίος έληξε με νίκη των φιλελευθέρων του Μπενίτο Χουάρες. [[Αρχείο:Emiliano Zapata en la ciudad de Cuernavaca.jpg|thumb|250px|Ο Εμιλιάνο Ζαπάτα εισέρχεται στην Κουερναβάκα το 1911]] Το 1859 προσφέρθηκε στον Μαξιμιλιανό της Αυστρίας το στέμμα του Μεξικού, το οποίο όμως αρχικά αρνήθηκε. Τελικά το 1863 ύστερα από πιέσεις του Ναπολέοντα Γ΄ δέχθηκε την πρόταση. Το 1864, ο γαλλικός στρατός καταλαμβάνει το Μεξικό για να απελευθερωθεί και πάλι 3 χρόνια αργότερα από το Χουάρες. Με την αποχώρηση του γαλλικού στρατού ο Μαξιμιλιανός τουφεκίστηκε στο Κερέταρο στις 19 Ιουνίου του 1867. Ο Πορφίριο Ντίας ήταν ηγετική μορφή στην πολιτική ζωή της χώρας στο τέλος του 19ου αιώνα. Η περίοδος εξουσίας του σημαδεύτηκε από οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη αλλά και από κοινωνική ανισότητα και πολιτική καταστολή. Η αποτυχία να βρεθεί ο διάδοχός του στον προεδρικό θώκο και καταγγελίες για νοθεία στις εκλογές του 1910 οδήγησαν στην Μεξικανική Επανάσταση το 1910, αρχικά υπό την ηγεσία του πολιτικού αντιπάλου του Ντίας, Φρανσίσκο Μαδέρο. Ο Μαδέρο εξελέγη πρόεδρος, αλλά ανατράπηκε και δολοφονήθηκε το 1913 και η επανάσταση αναζωπυρώθηκε, και ο Πάντσο Βίγια και ο Εμιλιάνο Ζαπάτα σχημάτισαν τους δικούς τους στρατούς. Μια τρίτη δύναμη, ο συνταγματικός στρατός του Βενουστιάνο Καρράνσα κατάφερε να λήξει τον πόλεμο το 1920, τροποποιώντας το σύνταγμα του 1857. Υπολογίζεται ότι ο πόλεμος οδήγησε στο θάνατο 900.000 ανθρώπων σε σύνολο πληθυσμού 15 εκατομμυρίων το 1910.[11][12]

Τον Καρράνσα διαδέχθηκε στην προεδρία ο Άλβαρο Ομπρεγόν και το 1924 ο Πλούταρκο Ελίας Κάγιες. Το 1929, ο Κάγιες ίδρυσε το Εθνικό Επαναστατικό Κόμμα (αργότερα Θεσμικό Επαναστατικό Κόμμα - PRI), το οποίο κυβέρνησε το Μεξικό μέχρι το 2000. Ανάμεσα στο 1940 και το 1980, το Μεξικό βίωσε περίοδο οικονομικής ανάπτυξης,[13] αλλά οι κοινωνικές ανισότητες παρέμειναν. Επιπλέον, η εξουσία του PRI έγινε αυταρχικά και ακόμη και καταπιεστική.[14] Το 1994, η οικονομία του Μεξικού κατέρρευσε, με αποτέλεσμα την αποστολή πακέτου βοηθείας από τον Αμερικανό πρόεδρο Μπιλ Κλίντον, αλλά μετά από μακροοικονομικές μεταρρυθμίσεις ανέκαμψε το 1999 είχε ρυθμό ανάπτυξης σχεδόν 7%.[15] Το 2000, για πρώτη φορά μετά από 71 χρόνια, το PRI έχασε τις προεδρικές εκλογές, από το Κόμμα Εθνικής Δράσης και τον Βισέντε Φοξ. Το 2006 τον διαδέχθηκε ο Φελίπε Καλδερόν. Στις εκλογές του 2012, το PRI νίκησε πάλι και πρόεδρος ανακηρύχθηκε ο Ενρίκε Πένια Νιέτο. Το 2018 νικητής των προεδρικών εκλογών αναδείχθηκε ο Αντρές Μανουέλ Λόπες Ομπραδόρ.

Γεωγραφία[άλλαξον | επεξεργασία κώδικα]

thumb|250px|Τοπογραφικός χάρτης του Μεξικού Η χώρα γενικά αποτελείται από απέραντες πεδιάδες, ψηλά οροπέδια, οροσειρές και υψίπεδα. Το έδαφος χωρίζεται σε δύο σχεδόν ίσα μέρη από τον Τροπικό του Καρκίνου. Τα δύο τρίτα της επιφάνειας του Μεξικού είναι ορεινά και καταλαμβάνονται από οροπέδια και βουνά. Στο Βόρειο τμήμα βρίσκονται οι μεγαλύτεροι ορεινοί όγκοι και επικρατούν διάφορα είδη κάκτων, καθώς και άλλα είδη που έχουν προσαρμοστεί στις συνθήκες της ξηρασίας και των λίγων βροχών. Αντίθετα η βλάστηση στα παράλια, καθώς και στο νότιο τμήμα του οροπεδίου, είναι τελείως διαφορετική. Στα χαμηλότερα επικρατεί κυρίως η σαβάνα, στα ψηλότερα επικρατούν τα αειθαλή και τα φυλλοβόλα, στα νότια και στα νοτιοανατολικά τα τροπικά δάση, στην πλευρά του Ατλαντικού τα υγρά αειθαλή δάση και στην πλευρά του Ειρηνικού δάση από φυλλοβόλα δέντρα.

Οι περισσότερες οροσειρές ακολουθούν κατεύθυνση από βορειοδυτικά προς νοτιοανατολικά, με εξαίρεση την Κορδιλιέρα Νεοβολκάνικα, ηφαιστειογενή οροσειρά στην οποία βρίσκονται τα ψηλότερα βουνά του Μεξικού, με ψηλότερα το Πίκο ντε Ορισάμπα ή Σιτλατέπετλ (5.636 μ.) και το Ποποκατέπετλ (5.426 μ). Η σημαντικότερη πάντως είναι η Δυτική Σιέρρα Μάδρε στα δυτικά, που ακολουθεί πορεία παράλληλη με την ακτογραμμή του Ειρηνικού Ωκεανού και αποτελεί τμήμα των Βραχωδών Ορέων. Οι κορυφές τις ξεπερνούν τα 3.000 μ. ιδιαίτερα στις περιοχές Ταραουμάρα και Τεπεουάνες. Η λιγότερο απόκρημνη Ανατολική Σιέρρα Μάδρε φτάνει σε μέσο ύψος τα 2.000-2.500 μ.. Η Νότια Σιέρρα Μάδρε είναι επέκταση της Σιέρρα ντε Μπάχα Καλιφόρνια.

Το κλίμα στα παράλια είναι υποτροπικό με πολύ θερμά και υγρά καλοκαίρια ενώ στο εσωτερικό είναι ηπειρωτικό. Βασικό όμως στοιχείο, για τη διαμόρφωση του κλίματος, είναι η απόσταση από τη θάλασσα και το υψόμετρο. Η πανίδα του Μεξικού αποτελείται από διάφορα τρωκτικά, στα ορεινά δάση υπάρχουν αρκούδες, πάνθηρες, πούμα, λύγκες, ελάφια, μυρμηγκοφάγοι κλπ. Στα νότια μπορεί να συναντήσει κανείς πιθήκους, τάπιρους και ιαγουάρους.

Εκτός από το υψόμετρο, κι άλλοι τοπικοί παράγοντες είναι σημαντικοί για το υφιστάμενο κλίμα, όπως το γεωγραφικό πλάτος. Στις χαμηλές ζώνες, νότια του τροπικού, επικρατεί τροπικό κλίμα µε ετήσιες βροχοπτώσεις που κυμαίνονται από 1.000 έως πάνω από 2.500 χλστ. το έτος και μέση ετήσια θερμοκρασία άνω των 22 °C. Η τυπική βλάστηση είναι αυτή του τροπικού δάσους της βροχής, πυκνότερη εκεί όπου οι βροχοπτώσεις είναι πιο έντονες, όπως στην πεδιάδα του Ταμπάσκο και σε ορισμένα τμήματα του Καμπέτσε και του Γιουκατάν. Χαρακτηριστικά σαβάνας επικρατούν στη βύθιση της Μπάλσας, τις παράκτιες πεδιάδες της Βερακρούς, καθώς και στα κεντρικά και βόρεια της χερσονήσου του Γιουκατάν. Επίσης, εύκρατο κλίμα παρατηρείται στο οροπέδιο του Ανάχουακ και σε άλλες επίπεδες περιοχές µε μέτριο υψόμετρο και µε μέση θερμοκρασία από 15 ως 22 °C, με ετήσιες βροχοπτώσεις 700 χλστ.

Προστατευόμενες περιοχές[άλλαξον | επεξεργασία κώδικα]

Στην περιοχή της χερσονήσου της Μπάχα Καλιφόρνια βρίσκονται οι εθνικοί δρυμοί του κόλπου της Καλιφόρνια και του δέλτα του ποταμού Κολοράντο, των νησιών του κόλπου της Καλιφόρνια και του Ελ Βισκαϊνο όπου συναντάται πολλά είδη Φαλαινών. Υπάρχει, επίσης, το Εθνικό Πάρκο της Οροσειράς του Σαν Πέντρο Μάρτιρ. Στα βόρεια της χώρας συναντώνται επίσης πλήθος προστατευόμενων περιοχών: το Ελ Πινακάτε και η Μεγάλη Έρημος του Αλτάρ στη Σονόρα, τα δάση των κορυφών της Μαχάλκα και η ξηρόφιλη ενδημική βλάστηση της βύθισης του Μαπιμί στην Τσιουάουα, η όαση του Νοβίγιος, σε μια άγονη περιοχή της Κοαουίλα, το Λα Μιτοιλία, στο Ντουράνγκο, και ο δρυμός του Ελ Σιέλο στην Ταμαουλίπας. Στις κεντρικές περιοχές ξεχωρίζουν ο δρυμός της οροσειράς Μασατλάν, στο Χαλίσκο και στην Κολίμα, το Εθνικό Πάρκο Νεβάδο ντε Κολίµα, στην ίδια περιοχή, και οι λίμνες της Σεμποάλα, στο Ιδάλγο, σε μια από τις κοιλάδες της Κορδιλιέρας Νεοβολκάνικα.

Οικονομία[άλλαξον | επεξεργασία κώδικα]

Το Μεξικό έχει το 15ο μεγαλύτερο ονομαστικό ΑΕΠ και την 11η μεγαλύτερη αγοραστική δύναμη. Η ετήσια αύξηση του ΑΕΠ την περίοδο 1995-2002 ήταν 5,1%. Μέχρι το 2050, το Μεξικό μπορεί να έχει γίνει η πέμπτη με έβδομη μεγαλύτερη οικονομία του πλανήτη.

Το Μεξικό είναι η πρώτη χώρα στον κόσμο στην εξαγωγή αργύρου, πέμπτη στο χρυσό, δεύτερη στο χαλκό, μόλυβδο και ψευδάργυρο. Υπάρχουν ακόμη τεράστια κοιτάσματα κάρβουνου, τσίγκου, καδμίου, ενώ ακόμη εξορύσσονται βισμούθιο, ουράνιο, αντιμόνιο, σιδηρομετάλλευμα, μολυβδένιο, υδράργυρος, πετρέλαιο και φυσικό αέριο.

Η βιομηχανία ηλεκτρονικών του Μεξικού έχει αναπτυχθεί ιλιγγιωδώς την τελευταία δεκαετία. Το Μεξικό αποτελεί τον έκτο μεγαλύτερη παραγωγό ηλεκτρονικών στον κόσμο και τα ηλεκτρονικά αποτελούν το 30% των εξαγωγών της χώρας.[16] Επίσης, το Μεξικό παράγει τα περισσότερα αυτοκίνητα από οποιαδήποτε χώρα στη βόρεια Αμερική.[17]

Η παραγωγή ενέργειας στο Μεξικό ελέγχεται από δύο κρατικές επιχειρήσεις, την Ομοσπονδιακή Επιτροπή Ηλεκτρισμού και την Pemex. Η Pemex είναι υπεύθυνη για την εξόρυξη, μεταφορά και διακίνηση πετρελαίου και φυσικού αερίου και είναι μια από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις στο κόσμο όσον αφορά τα έσοδα, τα οποία έφτασαν τα 86 δις δολάρια ΗΠΑ το 2010.[18][19][20] Το Μεξικό είναι ο έκτος μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου παγκοσμίως, με ημερήσια παραγωγή 3,7 εκατομμυρίων βαρελιών.[21]

Εξαιτίας της πλούσιας ιστορίας και πολιτισμού του, το Μεξικό διαθέτει τον έκτο μεγαλύτερο αριθμό μνημείων παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO και τον μεγαλύτερο στη Βόρεια Αμερική. Το 2015 ήταν ο 9ος δημοφιλέστερος τουριστικός προορισμός παγκοσμίως, με 32,1 εκατομμύρια διεθνές αφίξεις.

Ανθρώπινα δικαιώματα[άλλαξον | επεξεργασία κώδικα]

Τα τελευταία χρόνια η χώρα συγκλονίζεται από δολοφονίες μεταξύ μελών συμμοριών. Τουλάχιστον 33 δολοφονίες έγιναν στο βόρειο Μεξικό εξαιτίας του πολέμου των εμπόρων ναρκωτικών, οι οποίοι ανταγωνίζονται στο λαθρεμπόριο παράνομων ουσιών προς τις ΗΠΑ, το Νοέμβριο του 2008.[22]

Τον Ιανουάριο του 2009 εκδηλώθηκε και η πρώτη στα χρονικά επίθεση (με χειροβομβίδες) κατά τηλεοπτικού σταθμού, την ώρα της προβολής του νυχτερινού δελτίου ειδήσεων του Grupo Televisa, στο Μοντερρέι. Μόνο το 2008, έχασαν τη ζωή τους 5.700 άτομα στον πόλεμο ανάμεσα σε συμμορίες εμπόρων ναρκωτικών και του στρατού.[23]

Διακυβέρνηση[άλλαξον | επεξεργασία κώδικα]

Αρχηγός κράτους και κυβέρνησης είναι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Το δικαίωμα ψήφου έχουν όσες και όσοι είναι ηλικίας 18 ετών και άνω. Η ψηφοφορία είναι υποχρεωτική αλλά δεν επιβάλλεται. Η μορφή διακυβέρνησης έχει εγκαθιδρυθεί βάσει του Συντάγματος του 1917, το οποίο καθορίζει τρία επίπεδα: την ομοσπονδιακή, την πολιτειακή και την δημοτική. Όλοι οι αξιωματούχοι και των τριών επιπέδων εκλέγονται από το εκλογικό σώμα μέσω αναλογικής είτε ενισχυμένης αναλογικής είτε μέσω επιλογής δια μέσω άλλων ανώτερων εκπροσώπων.

Εκλογές[άλλαξον | επεξεργασία κώδικα]

Πρότυπον:Κύριο Διεξάγονται προεδρικές και βουλευτικές εκλογές. Οι πιο πρόσφατες εκλογές διεξήχθησαν τον Ιούλιο του 2018, οπότε εξελέγησαν ο Πρόεδρος και τα μέλη της Βουλής των Αντιπροσώπων και της Γερουσίας.

Δημογραφία[άλλαξον | επεξεργασία κώδικα]

Ο ρυθμός αύξησης του πληθυσμού ήταν ιδιαίτερα έντονος μετά το 1921. Το 1900 ο πληθυσμός έφτανε τα 13.600.000 κατοίκους και το 1921 τα 14.300.000, ενώ τις δύο επόμενες δεκαετίες (1921-1940) ο ρυθμός αύξησης διατηρήθηκε σε μέτρια επίπεδα και ο πληθυσμός έφτασε το 1940 τα 19,6 εκατομμύρια. Μετά το 1940 ο ρυθμός αύξησης ήταν ραγδαίος και μάλιστα το 1970 σχεδόν διπλασιάστηκε. Τη δεκαετία του 1970 αυξήθηκε ακόμη περισσότερο (40%), ενώ το η αύξηση μετριάστηκε τη δεκαετία του 1980, αλλά συνέχιζε και ήταν σημαντική. Τα αίτια θα πρέπει να αναζητηθούν στα υψηλά ποσοστά γεννήσεων, από τα πιο υψηλά σε χώρα µε τέτοια έκταση, και στη μείωση των θανάτων που από το 33,6% το 1900 σε επίπεδα της τάξης του 5% στα τέλη του 20ου αιώνα. Σε αυτή την αύξηση συνέβαλε επίσης η παρατεταμένη ειρήνη που ακολούθησε τη Μεξικανική Επανάσταση και η οποία δημιούργησε τις κατάλληλες συνθήκες για να σταματήσει η μετανάστευση.

Το προσδόκιμο ζωής στο σύνολο του πληθυσμού, σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2019 του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας ήταν 76,0 χρόνια (73,1 χρόνια οι άνδρες και 78,9 οι γυναίκες).[24]

Πολιτισμός και τέχνες[άλλαξον | επεξεργασία κώδικα]

Μουσική[άλλαξον | επεξεργασία κώδικα]

Η Μεξικανική μουσική αποτελείται από τεράστια ποικιλία μουσικών ειδών και επιρροών. Μερικές κατηγορίες παραδοσιακής μεξικάνικης μουσικής είναι οι μουσικές Μαριάτσι, Μπάντα, Νορτένι, Ραντσέρα και Κορίδος. Η παραδοσιακή μουσική παίζει σημαντικό ρόλο στους Μεξικανούς και είναι παρούσα σε κάθε σημαντικό γεγονός, όπως οι γάμοι, οι γιορτές κλπ. Σε καθημερινή βάση, οι περισσότεροι Μεξικανοί ακούν σύγχρονα μουσικά είδη όπως ποπ και ροκ μουσική, τόσο στα αγγλικά όσο και στα ισπανικά. Το Μεξικό έχει τη μεγαλύτερη βιομηχανία στο χώρο του θεάματος στη Λατινική Αμερική. Κάθε χρόνο εξάγεται η μουσική Μεξικανών καλλιτεχνών τόσο σε χώρες της Λατινικής Αμερικής, όσο και της Ευρώπης, ιδίως στην Ισπανία.

Μερικοί γνωστοί καλλιτέχνες Μεξικανικής καταγωγής είναι ο Λουίς Μιγκέλ, ο Αλεχάντρο Φερνάντες, ο Μάρκο Αντόνιο Σολίς και η Χουλιέτα Βενέγας. Στην παραδοσιακή μουσική οι πιο διακεκριμένοι καλλιτέχνες είναι η Λίλα Ντάουνς και ο Βισέντε Φερνάντες. Δημοφιλή συγκροτήματα είναι οι Καφέ Τακούμπα, Καμίλα και Μολότοβ, μεταξύ άλλων. Μεγάλη επιτυχία τη δεκαετία του 1990 είχε και η τραγουδίστρια Σελίνα, η οποία δολοφονήθηκε το 1995, προκαλώντας εθνικό πένθος. Από τις αρχές της δεκαετίας του 2000, η μεξικανική ροκ γνώρισε μεγάλη επιτυχία σε εθνικό αλλά και διεθνές επίπεδο με βασικούς εκπρόσωπους του είδους το συγκρότημα «Μανά». Στο χώρο της παγκόσμιας μουσικής βιομηχανίας, το Μεξικό έχει επίσης εξάγει μεγάλα μουσικά αστέρια με σημαντική καριέρα στο εξωτερικό, όπως ο Κάρλος Σαντάνα και η Ταλία.

Η πιο αντιπροσωπευτική μουσική του Μεξικού θεωρείται η μουσική των Μαριάτσι, που έγινε πολύ δημοφιλής στις Η.Π.Α. και διεθνώς τη δεκαετία του 1970 με καλλιτέχνες όπως Πέδρο Ινφάντε, Χόρχε Νεγρέτε, Χοσέ Αλφρέδο Χιμένες, Πέπε Αγκιλάρ και Μιγκέλ Ασέβες Μεχία. Τα κομμάτια «La cucaracha», «Besame mucho» και «Jarabe Tapatío» θεωρούνται κλασσικά και διαχρονικά κομμάτια Μεξικανικής μουσικής.

Στην κλασσική μουσική, ξεχώρισαν συνθέτες όπως ο Χουάν Γκουτιέρρες δε Παδίγια και ο Χερνάντο Φράνκο.

Μεταφορές[άλλαξον | επεξεργασία κώδικα]

Η οδήγηση γίνεται στα δεξιά. Το συνολικό μήκος του χερσαίων δρόμων δικτύου στη χώρα ήταν 366 & nbsp; 095 km s, το 2008. [25] Από αυτά, το ένα τρίτο αντιστοιχεί σε καλυμμένα κενά και μόλις πάνω από 10 Πρότυπον:Esd 000 χιλιόμετρα αντιστοιχούν σε δρόμους τεσσάρων λωρίδων. Οι δρόμοι στο Μεξικό ταξινομούνται ως federal , οι οποίοι είναι υπεύθυνοι για το SCT, είναι δωρεάν και αποτελούν λιγότερο από 40 & nbsp; 000 χιλιόμετρα; [26] las ' « κρατικοί αυτοκινητόδρομοι», οι οποίοι είναι δωρεάν και κατασκευάζονται από τις κρατικές κυβερνήσεις και « Αυτοκινητόδρομοι με διόδια», το οποίο διαχειρίζεται μια κοινοπραξία που ονομάζεται Federal Roads and Bridges (CAPUFE), η οποία συλλέγει πόρους διοδίων, οι οποίοι επανεπενδύονται στη συντήρηση αυτοκινητοδρόμων. Μερικοί από αυτούς τους δρόμους υψηλής ταχύτητας είναι οι πιο ακριβοί στο Μεξικό, όπως αυτός που συνδέει Πόλη του Μεξικού με Toluca, πρωτεύουσα της πολιτείας του Μεξικού ή "" Autopista del Sol , που συνδέει την Πόλη του Μεξικού με το λιμάνι του Acapulco.

μικρογραφία | αριστερά | Autopista del Sol México-Acapulco

Πρόσφατα κατασκευάστηκαν σημαντικά έργα, με σκοπό την επιτάχυνση της χερσαίας μεταφοράς μεταξύ των διαφόρων περιοχών της χώρας. Ίσως το πιο εμβληματικό έργο από αυτά είναι το γέφυρα Chiapas, χτισμένο στο φράγμα Malpaso, στον ποταμό Grijalva, και το οποίο επιτρέπει εξοικονόμηση έως και έξι ωρών κατά τη μεταφορά του Πόλη του Μεξικού έως Tuxtla Gutiérrez, την πρωτεύουσα του Τσιάπας.

Το μεγαλύτερο μέρος του σιδηροδρομικού δικτύου χρησιμοποιείται επί του παρόντος για τη μεταφορά εμπορευμάτων. Μετά την ιδιωτικοποίηση του Ferrocarriles Nacionales de México, της παραστατικής εταιρείας που δημιουργήθηκε μετά την εθνικοποίηση αυτού του συστήματος μεταφορών με σκοπό τη λειτουργία και τη συντήρηση του σιδηροδρομικού δικτύου, οι παραχωρησιούχοι αφιερώθηκαν αποκλειστικά στη μεταφορά εμπορευμάτων και το δίκτυο Έχει παραμείνει σχεδόν ανώνυμη για περισσότερες από δύο δεκαετίες. Η χώρα είχε συνολικά 17 & nbsp; 166 χιλιόμετρα railroad το 2010. [27] Ο Chihuahua al Pacífico Railroad μεταφέρει επιβάτες, εκμεταλλευόμενος το γεγονός ότι η διαδρομή μέσω του Sierra Madre Occidental έχει σημαντική τουριστική αξία λόγω των φυσικών τοπίων της. Τον 21ο αιώνα, το Μεξικό επιστρέφει στις σιδηροδρομικές μεταφορές επιβατών λόγω της κυκλοφοριακής συμφόρησης, το πιλοτικό πρόγραμμα προαστιακών τρένων της πολιτείας του Μεξικού και της Ομοσπονδιακής Περιφέρειας έκανε νέες προβολές σε άλλα μέρη

Επικοινωνίες[άλλαξον | επεξεργασία κώδικα]

Τα μέσα ενημέρωσης στο Μεξικό παρέμειναν επίσης στα χέρια της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, ξεκινώντας από τη δεκαετία του [1990]. Στο παρελθόν λειτουργούσαν από εταιρείες παράδοσης, όπως Telefonos de México και Telégrafos de México. Η Ταχυδρομική Υπηρεσία του Μεξικού παραμένει στα χέρια του κράτους. Όσον αφορά την τηλεόραση, υπήρχε το Μεξικό του Μεξικού Τηλεόρασης (Imevisión), αν και από την αρχή τα άτομα είχαν το δικαίωμα σε παραχωρήσεις. Επί του παρόντος, υπάρχουν τρεις ιδιωτικές τηλεοπτικές εταιρείες που αντιπροσωπεύουν το μεγαλύτερο μέρος της αγοράς ( Televisa, TV Azteca και Imagen Televisión). Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση λειτουργεί το Channel 22 του Υπουργείο Πολιτισμού, το Channel Catorce του Δημόσιο σύστημα ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών του Πολιτεία Mexicano και το Channel Once · το τελευταίο, μέσω του Εθνικό Ινστιτούτο Πολυτεχνίας που επισυνάπτεται στο Υπουργείο Δημόσιας Παιδείας. Ομοίως, τα κράτη έχουν τη δύναμη να λειτουργούν τηλεοπτικούς σταθμούς μέσω αποκεντρωμένων οργανισμών που δημιουργήθηκαν για το σκοπό αυτό. Στο Μεξικό υπάρχουν 733 τηλεοπτικοί σταθμοί, μερικοί από αυτούς με εθνική κάλυψη.

Στο ραδιόφωνο, υπάρχουν πολλές ιδιωτικές εταιρείες. Τα πιο σημαντικά από αυτά εδρεύουν στην Πόλη του Μεξικού. Σε πολλές πόλεις της δημοκρατίας υπάρχουν τοπικοί σταθμοί. Η Ομοσπονδία λειτουργεί το Μεξικάνικο Ινστιτούτο Ραδιοφώνου (IMER) και ορισμένες από τις εξαρτήσεις της λειτουργούν άλλους σταθμούς, όπως Radio Education, που εξαρτώνται από το Υπουργείο Δημόσιας Εκπαίδευσης και τους πολλούς σταθμούς ραδιοφωνικός σταθμός, που εξαρτάται από το Εθνικό Ιθαγενές Ινστιτούτο, το οποίο έγινε Εθνική Επιτροπή για την Ανάπτυξη των Αυτόχθονων Λαών. Αρκετά πανεπιστήμια έχουν επίσης τους δικούς τους ραδιοφωνικούς σταθμούς, μεταξύ των οποίων είναι το Radio Universidad Nacional Autónoma de México, από το UNAM, του οποίου η κάλυψη φτάνει σχεδόν σε ολόκληρη την εθνική επικράτεια και μπορεί να ακουστεί στη διεθνή μπάντα και Διαδίκτυο]]. Υπάρχουν 854 ραδιοφωνικοί σταθμοί στο Μεξικό σε διαμορφωμένο πλάτος και 634 σε διαμορφωμένη συχνότητα.

Η σταθερή τηλεφωνία λειτουργεί από μερικές εταιρείες, εκ των οποίων η Telmex είναι μακράν η μεγαλύτερη. Η τηλεφωνική κάλυψη αυξάνεται επίσης σταθερά. Υπολογίζεται ότι το 80 Πρότυπον:Esd% των νοικοκυριών του Μεξικού διαθέτουν σταθερό τηλέφωνο και σε πολλές μικρές κοινότητες υπάρχουν τηλεφωνικοί θάλαμοι κοινότητας. Σε μεγάλες αποστάσεις (εθνικές και διεθνείς), ο συνολικός χρόνος των διασκέψεων ανήλθε σε 32 & nbsp; 302 εκατομμύρια λεπτά το έτος 2004. Ο αριθμός των χρηστών κινητών τηλεφώνων το 2007 είναι περίπου 56 εκατομμύρια άτομα, που εξυπηρετούνται από 13 ιδιωτικές εταιρείες.

Όσον αφορά τη χρήση των νέων τεχνολογιών επικοινωνίας (Internet), ο αριθμός των χρηστών στο Μεξικό είναι 40,6 εκατομμύρια χρήστες το 2011. [28] Για να αυξήσει την κάλυψη, η κυβέρνηση του Μεξικού έχει εφαρμόσει το πρόγραμμα "Plazas comunitarias", τα οποία είναι σταθμοί εξοπλισμένοι με υπολογιστές και σύνδεση στο Διαδίκτυο, που έχει δημιουργηθεί στις πιο περιθωριοποιημένες περιοχές της χώρας. [29]

Δείτε επίσης[άλλαξον | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές[άλλαξον | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ Στα ισπανικά της Ισπανίας χρησιμοποιείται επίσης η γραφή Méjico. Σύμφωνα με το Diccionario panhispánico de dudas της Βασιλικής Ισπανικής Ακαδημίας, αν και θεωρείται σωστή και η χρήση του j, συστήνεται η γραφή με x για χρήση στην Ισπανία και στις χώρες της Λατινικής Αμερικής (Real Academia Española y Asociación de Academias de la Lengua Española (2005). «México». Diccionario panhispánico de dudas (1.ª edición).)
  2. ↑ Σφάλμα παραπομπής: Μη έγκυρη ετικέτα <ref>· δεν δίνεται κείμενο για παραπομπές με όνομα Απογραφή 2020
  3. ↑ Michael S. Werner (Ιανουάριος 2001). Concise Encyclopedia of Mexico. Taylor & Francis. ISBN 978-1-57958-337-8, 386–.
  4. ↑ (2013) Archaeology of Ancient Mexico and Central America: An Encyclopedia. Routledge. ISBN 978-1-136-80186-0.
  5. ↑ Diehl, Richard A. (2004). The Olmecs : America's First Civilization. London: Thames and Hudson. pp. 9–25.
  6. ↑ Sampson, Geoffrey; Writing Systems: A Linguistic Introduction, Hutchinson (London), 1985.
  7. ↑ Πρότυπον:Cite journal
  8. ↑ Hassig, Ross (2006). Mexico and the Spanish Conquest, 2nd, Norman: University of Oklahoma Press. ISBN 978-0-8061-3793-3.
  9. ↑ True Peters, Stephanie (2004). Smallpox in the New World. Marshall Cavendish. ISBN 978-0-7614-1637-1.
  10. ↑ Πρότυπον:Cite journal
  11. ↑ The Mexican Revolution. Public Broadcasting Service (1910-11-20) (ανακτέθεν 2013-07-17 )
  12. ↑ Robert McCaa. Missing millions: the human cost of the Mexican Revolution. University of Minnesota Population Center (ανακτέθεν 2013-07-17 )
  13. ↑ The Mexican Miracle: 1940–1968. World History from 1500. Emayzine (αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο 2007-04-03) (ανακτέθεν 2007-09-30 )
  14. ↑ Krauze, Enrique (January–February 2006). Furthering Democracy in Mexico. Foreign Affairs (αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο 2006-01-10) (ανακτέθεν 2007-10-07 )
  15. ↑ Cruz Vasconcelos, Gerardo. Desempeño Histórico 1914–2004 (ισπανικά) (PDF) (αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο 2006-07-03) (ανακτέθεν 2007-02-17 )
  16. ↑ Mexican Consumer Electronics Industry Second Largest Supplier of Electronics to the U.S – MEXICO CITY, Oct. 6, 2011 /PRNewswire-USNewswire/. Prnewswire.com (2011-10-06) (ανακτέθεν 2014-04-23 )
  17. ↑ Mexico tops U.S., Canadian car makers. Upi.com (2008-12-11) (ανακτέθεν 2010-05-30 )
  18. ↑ América Economia. Top 500 Companies in Latin America (Requires subscription) (αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο 2007-09-29) (ανακτέθεν 2007-02-16 )
  19. ↑ Πρότυπον:Cite news
  20. ↑ FT Non-Public 150 – the full list (2006-12-14) (ανακτέθεν 2010-07-26 )
  21. ↑ Energy Information Administration. Top World Oil Net Exporters and Producers (αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο 2007-02-16) (ανακτέθεν 2007-02-16 )
  22. ↑ in.gr Πρότυπον:Webarchive, 24 Νοεμβρίου 2008.
  23. ↑ Flash.grΠρότυπον:Dead link, Επίθεση με χειροβομβίδα κατά του μεγαλύτερου τηλεοπτικού σταθμού την ώρα του βραδινού δελτίου στο Μεξικό, 8 Ιανουαρίου 2009. Υπάρχουν αρκετά καρτέλ ναρκωτικών τα οποία δραστηριοποιούνται σε συγκεκριμένες πολιτείες όπως η Σονόρα, Ταμαουλίπας, Γκερρέρο, η περιοχή της Μπάχα Καλιφόρνια
  24. ↑ Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, Προσδόκιμο ζωής και υγιές προσδόκιμο ζωής, Δεδομένα ανά χώρα
  25. ↑ Πρότυπον:Web citation
  26. ↑ { {Quote web | url = http: //www.sct.gob.mx/en/show-news/article/comunicado-de-prensa-no-125-realiza-sct-labor-preventiva-en-carreteras-por- temporada- de-rain / | title = Δελτίο Τύπου αρ. 125.- Η SCT εκτελεί προληπτική εργασία στους δρόμους λόγω της περιόδου των βροχών | συγγραφέας = Υπουργείο Επικοινωνιών και Μεταφορών | ημερομηνία πρόσβασης = 3 Αυγούστου 2011}}
  27. ↑ Πρότυπον:Web citation
  28. ↑ Πρότυπον:Web citation
  29. ↑ Πρότυπον:Ραντεβού στο Διαδίκτυο

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[άλλαξον | επεξεργασία κώδικα]

Πρότυπον:Βικιλεξικό

Commons logo
Σα Κοινά εσ υλικόν σχετικόν με
Commons logo
Σα Κοινά εσ υλικόν σχετικόν με


Πρότυπον:Βόρεια Αμερική Πρότυπον:Authority control Πρότυπον:Portal bar

Κατηγορία:Χώρες της Βόρειας Αμερικής

Ασο "https://pnt.wikipedia.org/w/index.php?title=Μεξικό&oldid=35399"